Trước tiên chúng ta bàn về căn bệnh bạch lý – thương hàn trên gà :

Bệnh bạch lý hay còn gọi là pullorosis 

• Hai bệnh này là hai bệnh riêng lẻ và có hai nguyên nhân gây ra, đó chính là 2 loại virut salmonella polorum và  salmonella gallinarum gây ra, tuy nói 2 loại virut nhưng chúng có đặc điểm giống nhau và tính gây hại cũng tương đồng , vì vậy biện pháp phòng tránh và chữa trị thường áp dụng chung 1 cách .
• 2 căn bệnh này lây lan rất khủng khiếp, nhanh chóng mặt, cần ngăn chặn theo biện pháp mà bộ y tế đã công bố, chúng lây qua đường sinh sản cho thế hệ sau bằng cách qua trứng bị nhiễm khuẩn từ mẹ, lây qua các con khác bằng cách tiếp xúc trong đàn.

• Gà con thường có biểu hiện nhiễm bệnh sau khi nở hoặc đã nở được 3- 10 ngày, chuyển qua thể cấp tính rất nhanh trong vài ngày đến vài tuần và có biểu hiện như là : ủ rủ, con mắt cứ lim dim, phát ra tiếng kêu liên hồi, thường khi bệnh thì chúng không ăn, trong tình trạng lạnh cống nên thường bu lại quanh đèn để sưởi ấm .
• Nếu lây lan qua bằng đường hô hấp thì gà sẽ thấy khó thở và đi ngoài phân có dạng lỏng, hôi thối và có màu vàng lục,  về sau sẽ chuyển thành màu xám trắng , khi trở nên nặng hơn thì phân trắng như vôi .

>>Các thế đá gà và cách chăm sóc gà cựa sắt <<

• Đi tiêu nhiều khiến phân tụ quanh đít gà, tụ thành lớp dày bịt kín và khiến gà không còn đi tiêu được nữa
• Khi mắc bệnh bạch lý thì tỉ lệ gà chết được thống kê là khá cao, khoảng 95% trên tổng số gà bị mắc bệnh, do đó bệnh làm thiệt hại rất nặng về số lượng và chất lượng của đàn gà.
• Còn ở gà lớn thì bệnh bạch lý ít biểu hiện, thường có 1 số biểu hiện khi chuyển sang thể cấp tính như là : đi tiêu chảy lỏng, suy nhược, màu nhợt nhạt , xù lông và ăn kém, đẻ thưa rồi cuối cùng sao 1 thời gian sẽ ngưng đẻ.

• một số gà bệnh làm trứng rơi trong xoang bụng và tích nước, làm cho bụng gà phình to, chạm đất và sau đó vài tuần hoặc vài tháng sẽ chết.

*Bệnh tích ở gà con khi bệnh bạch lỵ : gan xưng to như nấu chín, có nhiều chấm hoại tử màu trắng xám, có khi xuất huyết , mật căng lên, còn lá lách thì xưng lên, tim cũng có những nốt hoại tử như gan và lách . Tim gà bị biến dạng méo mó, bị co thắt ở tâm thất, còn phổi , ruột già, manh tràng, bao tử cũng dần hoại tử giống như các bộ phận trên . cuối cùng dẫn đến tử vong.

*Tiếp theo là bệnh tích ở gà lớn : Buồng trứng bị biến dạng,  chuyển thành màu xanh vàng, méo mó, màng bọc trứng dày lên dần , nổi lên những mạch máu to khác thường. Những trứng non bị biến thành màu khác, không còn màu vàng như trứng bình thường nữa .

>>Phòng bệnh khu chăn nuôi gà và vệ sinh đúng cách <<

Và tiếp theo là triệu chứng bệnh  thương hàn(typhus avium) :

• Nếu gà lớn bị bệnh sẽ biểu hiện rõ rệt hơn, khi chuyển thể cấp tính thì nhanh chết và chết nhiều hơn dạng bình thường, tỷ lệ khi thống kê là khoảng 20-75% trên tổng số gà mắc bệnh .
• gà mắc bệnh thường nằm phủ mặt đất và thở hì hục, rấ khát nước, còn thể mạn tính thì gà chỉ đi tiêu chảy, yếu ớt, kiệt sức dần.

• Có trường hợp gà bị bể trứng trong xoang bụng và chết đột ngột, bệnh này khá nguy hiểm cũng không thua gì bệnh bạch lỵ.
• Bệnh tích của thương hàn cũng giống như bạch lỵ : cũng làm gà tiêu chảy, lách , gan , tim  xưng và hoại tử …. gà cũng yếu dần và dễ chết.

Cách phòng bệnh cho gà đối với 2 căn bệnh này :

• chúng ta lấy máu gà thử nghiệm bằng phương pháp phản ứng ngưng  kết với kháng nguyên, từ đó phát hiện sớm thì sẽ dễ điều trị ngăn chặn hoặc thải loại những gà bệnh ra khỏi khu chăn nuôi.
• Thường tiêm chủng vắc xin để phòng bệnh , vì khi bệnh rồi rất khó điều trị và thiệt hại lan ra cho cả đàn.
• Các loại gà nuôi lấy thịt hoặc nuôi hậu thì ta nên dùng kháng sinh hòa vào nước cho uống trong thời gian mới nở hoặc những ngày tuổi đầu tiên.

• kháng sinh và thuốc sulfamid điều trị bệnh dứt trên lâm sàng không diệt được gốc vi khuẩn, cho nên phải dùng triệt để cho gà ốm có phản ứng dương tính có thể chưa có triệu chứng .

Tổng kết lại là các bạn phải tiêm vắc xin thường xuyên để tránh khả năng gà bị mắc bệnh cao nhất, vì bệnh có cách chữa nhưng rất khó khăn và không triệt để, chính vì vậy người ta mới nói là “phòng bệnh còn hơn chữa bệnh”

Vấn đề mình nêu đầu tiên là vệ sinh  môi trường sống trong khu vực chăn nuôi :

Xây dựng chuồng trại thì điều lưu ý, quan trọng cần phải thực hiện đúng đó là thoáng :

• Cách xây dựng chuồng phải cho thoáng khí hè, tạo ra không khí mát mẻ. Mùa đông đến thì phải tránh gió và cực ấm để tránh dịch bệnh . Đúng là để thực hiện tiêu chuẩn này rất cần sự kỹ lưỡng và tận tâm, sau đó ta sẽ cho hiệu quả tốt .
• Chuồng trại xây dựng cao ráo, tránh xa khu tập trung đông đúc, gần hệ sinh thái tự nhiên càng tốt nhé các bạn, vì đó là điều kiện để gà phát triển và cho năng suất cực tốt.

• Ta phải lên lịch cố định vệ sinh chuồng trại, hàng tuần , hàng tháng… sau mỗi lần thu hoạch dù thời gian ngắn hay dài cũng đều tổng vệ sinh lại, nhằm mục đích tránh các mầm bệnh trước để lại , sát trùng xung quanh kỹ lưỡng trước khi thả giống nuôi đợt tiếp theo.
• Chúng ta nên nuôi gà cùng lứa để khi thu hoạch thì làm một lần cho tiện, gọn gàng , đỡ tốn công sức.

>>kinh nghiệm nuôi gà tổng hợp chuẩn hóa <<

Tiếp theo ta nói đến vấn đề vệ sinh sát trùng các thiết bị liên quan chăn nuôi :

• Điều quan trọng là phải sắm sửa đầy đủ dụng cụ thiết bị chăn nuôi phù hợp cho mọi lứa gà
• Lúc gà nhỏ 2-3 tuần thì cần có chụp sưởi ấm và bếp sưởi để gà con không bị bệnh về đường hô hấp .
• có thiết bị hoặc phương tiện dùng để làm mát và chống nóng hữu hiệu cho cả gà con và gà lớn .
• các thứ như máng ăn , máng uống ổ đẻ phải mua sắm đúng kích thước đồng loạt để tiện cho việc sát trùng vệ sinh dễ dàng … không làm tốn thời gian để còn làm nhiều việc khác.
• còn về chất liệu lót nền , lót ổ đẻ … phải thật sạch sẽ, khô ráo , tránh mầm bệnh và các chất độc hại làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh cho gà.
• ta nên sử dụng các loại thuốc sát trùng đúng chuẩn như sau để vệ sinh thiết bị : cretyl, formol soude, sulfat đồng, đó là những chất phổ biến và đã được đánh giá là khá hữu hiệu. Nếu muốn dùng những chất khác phải tham khảo ý kiến cán bộ thú y rồi mới đưa vào thử nghiệm nhé.

Vắc xin và các loại thuốc kháng sinh, hóa dược phổ biến được bộ y tế khuyên dùng :

• Trong chăn nuôi gà thì việc phòng bệnh là vấn đề quan trọng nhất. Việc tiêm chủng và uống thuốc phòng bệnh là được đưa lên hàng đầu, chứ chờ khi phát bệnh thì chữa trị thì chẳng được gì còn tốn kém và giảm hiệu quả năng suất .
• Dùng vắc xin tiêm chủng sớm nhất có thể, mục đích quan trọng là giúp cơ thể gà được tạo ra kháng thể miễn dịch chống chọi lại bệnh khi bị nhiễm, nhất là các bệnh chưa có thuốc trị .
• Vắc xin dùng phải phù hợp từng lứa tuổi gà, từng khu vực , từng thời điểm hợp lý… vì thế ta nên lên lịch thật đúng đắn căn cứ vào quá trình mùa bệnh hay tái diễn .

>>Phương pháp nuôi gà tây qui mô lớn <<

• Có Nhiều loại vắc xin sản xuất trong nước có hiệu quả cực kỳ tốt, chúng ngăn chặn được những dich bệnh phổ biến tại Việt Nam. Tùy vào cách nuôi của từng vùng, tình hình về dịch tể từng vùng mà ta lựa chọn tiêm phòng cho chuẩn xác.
• tổ chức lấy máu xét nghiệm đại trà các trang trại đang dịch bệnh, phân tích và đưa ra phương thuốc hữu hiệu nhất… từ đó rút ra kinh nghiệm cho từng loại dịch bệnh để có thể chủ động tiêm phòng .

Đó là phương pháp phòng bệnh và sát trùng môi trường sống cho mô hình nuôi gà qui mô lớn … những phương pháp này được áp dụng và rất thành công, được nhiều người thực hiện đạt hiệu quả, năng suất tốt khi nuôi gà.